Իդիոտներից՝ ագորա. շնորհավոր սեպտեմբերի 21

Սույն ակնարկը, թերևս, սկսենք Իբսենի հայտնի խոսքերով. «Ազատություն և ճշմարտություն՝ ահա հասարակության հիմնասյուները»:

Read More

Զինվե՞լ, պատրաստվե՞լ պատերազմի, թե՞ ոչ

«Արցախյան չլուծված հարցը ձեռնտու է ալիևյան և սարգսյանական կլանին, որոնք վերարտադրվում են արցախյան հարցի չլուծվածության իմիտացիայով, կոնֆլիկտի հիման վրա»,- ԳԱԼԱ-ի հետ զրույցում «Հակառակ կողմը» հաղորդման շրջանակներում հայտարարում է պատմաբան Վահրամ Թոքմաջյանը: Ըստ Թոքմաջյանի՝ Հայաստանում ամբողջ խնդիրն այն է, որ Ս. Սարգսյանը լեգիտիմ նախագահ չէ, ոչ լեգիտիմ նախագահը չի կարող միջազգային հարաբերություններում հարցեր լուծի, դրսևորվի:

Read More

Գալա Թվ. հարցազրույց

Ապրիլյան պատերազմը խեղաթյուրված է հայոց պատմության դասագրքերում

Ապրիլյան պատերազմը ներառվել է ավագ դպրոցի հայոց պատմությանդասագրքերում՝ խեղաթյուրված տարբերակով:

Read More

Ռայոնցին. մաս երրորդ

Շարունակություն...

Մաս երկրորդը կարդացեք այստեղ:

Նրանք բոլորը հրեշներ են, այդկերպ մտածողները: Երբևէ փորձե՞լ եք, անգամ ամենագեղեցիկ քաղքենիի մեջ տեսնել դժնդակին: Հավատացած եղեք, որ դա կստացվի: Ներքին ահագնացող չարությունը և էության բորբոսը դաջված է նրանց դեմքերին: Մենք հաճախ խաբնվում ենք այդ դեմքերի շպարին: Ներսը տեսնելու համար շատ բան պետք չէ: Ընդամենը երկար նայել ու նրանց էությունը, ավելի շուտ նողկանքը կդաճվի անմոռաց պատկերի նման: Բացառապես բոլորը, անկախ այն հանգամանքից, թե ինչ են բարբառում, այդպիսին են: Ձեր մտքում դարձրեք նրանց սարսափ ֆիլմի որևէ չար կերպար, տվեք այդ մոտիվացիան և կտեսնեք իրականը: Այս հարցում Ձեզ կարող է օգնել հաշիշը: Եթե անգամ չունեք, հոգ չէ ` խորաթափանց միտքն ի զորու է կլանել նրանց հայացքների սառնությունը, միայն լափելու ունակ բերանների չափսը, պիղծ շուրթերի աղոթքը, խաղացող ժպիտների հեգնանքը և հարթ դեմքերի այն պայթող սալը, որը պատրաստ է ցանկացած պահի դժոխային դևեր ու երևակայության սահմաններ չհանդուրժող էակներ ծնել: Այդ հրեշներն ունակ են ջերմեռանդ աղոթել, չիմանալով որ պարի ու աղոթքի համակեցության հիմքում ընկած է ճիվաղ վայրենիների նախնադարյան ու չգիտակցված էությունը:

Կա տեսակետ, որ մարզերի երեխաները լավ են սովորում: Իրականում նրանք չեն սովորում մարզերում մնալու, ստեղծելու ու արարելու համար: Հակառակը, իրականությունը նրանց սովորեցրել է սովորել, որպեսզի փախնեն այդ նույն մարզից և գտնեն այն երանելի բարեկեցությունը և աշխույժը, որի մասին արդեն խոսել ենք: Բայց իրականում, դա թուլության առավելագույն արտացոլումն է, որը բնորոշում է մեզ̀  իրականությունից փախածներիս: Ինձ, Ձեզ, բոլորիս: Մենք զբաղված ենք այն նույն ինքնախաբեությամբ, որին տրվում է դեռահաս պատանին իր սեռական արբունքի առաջնային փուլերում: Արդյունքում մենք չենք գտնում ոչ բարեկեցություն և ոչ էլ աշխույժ: Ավելի շուտ գտնում են նրանք, ովքեր ունակ չեն խորությամբ նայելու և ընկալելու: Ավելի շուտ ընկալելու: Այդ փնտրտուքները բնորոշում են մեր տեսակը և մենք բոլորս ենք վաճառվում: Իրականում, վաճառվելու մեջ վատ բան չկա: Մարմնավաճառը վաճառում է իր մարմինը և հոգեպես ավելի ազնիվ է այն կնոջից, որը ներկայանում է տիկին ու հարկ եղած դեպքում, տարիներով խրատական ճառեր կկարդա ընտանիքի մոր մասին, բայց մշտապես երազում է հարևան Ամբակումի արժանապատվությունը: Արհեստավորը վաճառում է իր հմտությունները, մտավորականը` ուղեղը և այսպես շարունակ: Միակ տարբերությունը գնի մեջ է: Ուրիշ ոչինչ չի առանձնացնում մեզ միմյանցից: Ներեցեք, մեկ միջոց ևս առանձնացնում է` միջոցների մեջ առկա ընտրությունը: Դա արդեն խառնամբոխի, որին մենք հասարակություն ենք կոչում, ընկալումների արդյունքն է: Հարդյունս ` այն կարծրատիպը, որ ձևավորվում է քո շուրջ, երբ քեզ փորձում են ընդունել:

Մենք կարող էինք խուսափել այս ամենից ու մնալ արժանապատիվ: Այս ամենը մազորխիզմ է հիշեցնում: Շատերս պատրաստ ենք մարզի մեր գեղեցիկ անկյունը և սեփականը փոխել կենտրոնի ինչ-որ <<բառաքում>> կամ հետնախորշում ապրելու հետ, վաստակելով ̀  <<ռայոնցին>> տիտղոսը, հենց այդպես էլ քարշ տալով գոյությունը, բայց երբեք չվերադառնալ այն արժանապատիվ մեկնակետին, որն իրականում քոնն է: Ինչու՞, որովհետև վախկոտ ենք: Ձեռնարկող չենք ու հանդուգն չենք: Առ միֆ են այն բոլոր պատկերացումները և ճենճոտ բերաններով կենացները հայի մտքի, էության, ստեղծականության և այլնի շուրջ: Մենք, որպես հանրույթ, չենք հաջողել կյանքի որևէ ոլորտում, չենք հաջողել աշխարհի քաղաքական քարտեզի վրա, ու չենք հաջողելու, քանի դեռ այսպես ենք ընկալելու իրերի ուղին: Մեր միակ սփոփանքը կենտրոնում տարբերվող պոռոտախոսությունն է, որը վաստակել ենք այս կամ ենթաէթնիկ շրջանի ավանդույթներից ելնելով: Դրանով մենք դառնում ենք միմոս վերոհիշյալ քաղքենիների մոտ ̀  զվարճանքի առարկա, լավագույն դեպքում ̀  մերժելի տեսակ: Իսկ յուրայինների ու հատկապես գիտակցող յուրայինների մոտ, ի ցույց ենք դնում դատարկության այն անհունը, որն այնքան բնորոշ է մեր տեսակին:

Շարունակելի...

Read More

Ռայոնցին. Մաս երկրորդ

Շարունակություն

Մաս առաջինը կարդացեք այստեղ:

Read More

Ռայոնցին

Մեր օրերի ողբերգությունը կյանքի գերկենտրոնացումն է Երևանում

Read More

Կուզիկը

«Պատանեկությանս Կումայրին» շարքից:

_Ուրիշ տեղ չունի՞ք խաղալու: Ռադ եղեք ուրիշ տեղ խաղցեք:

_Չէ, չունինք, համ էլ ըսիգ ինչքան օր քու մայլեն է, ըդքան էլ մեր մայլեն է:

_Հլը էդ լեզվանի լակոտին նայե: Անդաստիարակ:
_Այ լակոտ, մենծ կնիկ է, հետն ի՞նչխ կխոսաս, ռադ էղի տուն._խառնվում էր երեխայի ծնողը:

_Համ էլ ինքը կնիկ չէ:

_Տո լակոտ, մատմ փիչխա էս, ըդիկ քու ի՞նչ քննարկելու բանն է: Ես քեզի կսեմ ռադ էղի տուն:

Սույն երկխոսությունը,  կամ որ ավելի ճիշտ է ̀ եռախոսությանը դուք հաճախ կհանդիպեիք Կումայրու նշանավոր Աբովյան փողոցում: Եռախոսության առաջին գործող անձը Լարիսն էր: Թաղի նշանավոր կուզիկը, ով տանել չէր կարողանում թաղի երեխաներին և աղմուկը: Կարծում եմ, յուրաքանչյուր միջին վիճակագրական թաղում կա այդպիսի կին կամ կանայք, իսկ որ ամենասարսափելին է ̀ տղամարդիկ: Լարիսը, մինչ մոր ̀ Սալբիի մահը, ապրում էր մոր հետ: Այնուհետ ̀ միայնակ: Սալբին, ժամանակին եղել էր գնացքի ուղեկցորդուհի և աղջկան վատ չէր պահել: Սակայն բնությունն ասել էր իրենը: Լարիսը կուզիկ էր ծնվել, որն էլ կանխորոշել էր այդ կնոջ ճակատագիրը: Նա ուներ պառաված օրիորդին բնորոշ բոլոր հատկանիշները ̀ մարդամոտ չէր, սիրում էր բամբասել, հյուրեր չէր ընդունում, տանել չէր կարողանում թաղի երեխաներին, և ապրում էր իր կատվի հետ: Լարիսը չէր խանդում այլոց տղամարդկանց, ինչը կարող էր բնական դիտվել նրա կարգավիճակի համար: Նա խանդում էր բոլոր այն հարևաններին, որոնք կատու էին պահում: Դա սարսափելի, ու չար կնոջ խանդ էր: Նա ամեն անգամ միջոցներ էր ձեռնարկում, որ կատու պահող հարևանի կատուն սատկին: Ու հաճախ դա նրա մոտ հաջողվում էր: Նա միշտ իմ հիշողություններում մնում է 50-նն անց, կանաչ աչքերով և սուր հայացքով, կիսաճերմակ մազերով, որոնց հարդարանքը ̀  հետ ընկած գանգրությունը մի տեսակ հիշեցնում էին մուլտֆիլմերի աղվեսներին, կլորիկ կազմվածքով, սուր դեմքով և նշանավոր կուզով կին:

Տողերիս բացասականը բնավ միտված չէ ներկայացնելու նրան միայն վատ երանգներով: Պարզապես նա խտացումն էր երբեք չամուսնացած և բնության այդ դառնության խորշոմը դեմքին կրող կնոջ ամբողջացմանը: Գիտե՞ք, այլ բան է, երբ կինն այրի է, կամ հանգամանքների բերումով մնացել է առանց ամուսին, իսկ այլ է, երբ նա երբեք ամուսնացած չի եղել: Դրանից առավել վատ, բնությունը չի կարող ազդել ԿԻՆ տեսակի վրա: Եվ այդ տեսակի ընկալումները և վերաբերմունքը բնավ արգահատելի չէ: Այն մեծ ըմբռնումի և հասկանալու կարիք ունի: Դեռահաս փուլում դու չես կարող դա հասկանալ: Լարիսն ընդամենը մեզ համար չար պառավ էր, որը չէր թողնում խաղալ մեր փողոցում: Այդ ամենը գիտակցում ես այն ժամանակ, երբ մտովի հետադարձ հայացք ես նետում անցյալիդ և նրանում գործող հերոսներին: Այդ ժամանակ այլ կերպ ու այլ ընկալումներով ես վերաբերվում նրանց:

Նման կանայք ժամանակի ընթացքում ձեռք են բերում հատկանիշներ, որոնք այդքան էլ բնորոշ չեն, կամ գոնե իմ պատանեկության Կումայրիում հատկանշական չէին կանանց համար: Նա սիրում էր նարդի խաղալ: Կյանքում ուներ երկու տարերք  ̀  իր կատուն և նարդին: Նա կարող էր օրվա մեջ խաղալ 30-35 թայլա ու չհոգնել: Նրա հետ բարեկամանալու միակ հնարավորությունը նարդու ընկեր դառնալն էր: Ազնվորեն ասեմ, որ իմ մոտ, ի տարբերության մյուս դեպքերի, նրա հետ բարեկամությունը այդպես էլ չկայացավ: Մեր շփումները կառուցվում էին փոխադարձ վիրավորանքների ֆոնին կամ այն փոքր չարաճճիություններով, որ անում էինք Լարիսի նկատմամբ: Սակայն, նա մերն էր: Իսկ մենք  ̀  նրանը: Աբովյան փողոցի այդ մասը ̀  Ձորի մայլեն, մի տեսակ թերի կնայվեր, եթե չլիներ Լարիս-թաղի երեխաներ հակադրությունը: Դա յուրատեսակ ֆոլկլորի բաղկացուցիչն էր, որն ամբողջացնում էր թաղի կոլորիտը: Դա հասկանում ես հետո, երբ կարոտում ես քո մանկության ու պատանեկության միջավայրին, բայց հեռու ես այդ ամենից ու վերադարձի միտք չունես: Մյուս կողմից, տեսակի նման արտացոլման ու ինքնաարտահյտման մեջ մեղավոր է հասարակությունը: Հասարակություն, որ այնքան հեղհեղուկ ու անդեմ է, երբ կա արժեքային բախում, երբ պետք է ընդառաջ քայլ անելու համարձակություն:

Լարիսն հիմա էլ կա: Ապրում է ու նարդի խաղում: Իսկ պարապ ժամանակ, իր չար հայացքով նայում է փոքրիկ պատուհանի ճաղերի արանքից բոլոր անցորդներին և հյուսում հերթական բամբասանքը:

Արժևորեք ձեր ունեցած լարիսներին, մի օր կարող է այլևս չունենաք ու կտիրի դատարկություն:

Read More